W dniach 12 i 13 września w Brukseli odbyło się posiedzenie grupy roboczej „rolnictwo ekologiczne” Komitetu Copa – Cogeca oraz posiedzenie grupy konsultacyjnej KE ds. rolnictwa ekologicznego.
W godzinach porannych w siedzibie Komisarza ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, prezydium grupy spotkało się z dyrektorem ds. rolnictwa ekologicznego Joeo Onofre oraz doradcą Lindą Mauperon. Spotkanie to miało na celu przedstawienie nowo mianowanemu dyrektorowi, aktualnych problemów rolnictwa ekologicznego w UE. Zmiana na stanowisku dyrektora ds. rolnictwa ekologicznego w perspektywie wdrażania nowej Wspólnej Polityki Rolnej UE 2014 – 2020 może przynieść zmianę stanowiska KE wobec rolnictwa UE a zwłaszcza rolnictwa ekologicznego z korzyścią dla tego rolnictwa. Dyrektor Onofre stwierdził, że jednym z celów WPR jest zachowanie dotychczasowych miejsc pracy w środowisku wiejskim i wzmocnienie celów produkcyjnych a nie ich osłabienie z zachowaniem walorów ochrony środowiska. Taka opinia przedstawiciela władz KE daje perspektywę na rozwój tego rodzaju prowadzenia działalności rolniczej przez gospodarstwa małe, średniej wielkości i rodzinne.
Po zakończeniu spotkania z dyrektorem ds. rolnictwa ekologicznego w siedzibie Copa – Cogeca rozpoczęło się posiedzenie grupy roboczej „rolnictwo ekologiczne” w którym udział wzięli przedstawiciele organizacji z Niemiec, Francji, Danii, Szwecji, Włoch, Polski, Węgier, Hiszpanii, Portugalii, Finlandii, Austrii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Irlandii i Holandii.
Jednym z pierwszych i ważnych punktów programu spotkania było omówienie i opiniowanie proponowanych przez KE zmian rozporządzenia 834/2007 ( dla Rady Europy ) oraz rozporządzenia 889/2008 . Na skutek dużej ilości wniosków krajów członkowskich o zmianę niektórych przepisów rozp. 834/2007 i rozp. 889/2008 mogących ograniczać działalność producentów ekologicznych w ich krajach, KE zwraca się do grupy Copa – Cogeca o opinię w następujących problemach:
– konwersja : Przedstawiciele Francji, Polski, Włoch, Niemiec, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii uważają, że nie należy skracać okresu konwersji ( przystosowanie do rolnictwa ekologicznego ) gospodarstw i takie jest stanowisko grupy.
– nawożenie i nawozy : Niektóre kraje członkowskie ( Dania, Szwecja, Finlandia, Holandia, Belgia ) postulują do KE o zwiększenie limitu nawożenia powyżej 170 kg N/ha. Stanowisko grupy jest jednak niezmienne i limit musi być zachowany w dotychczasowej wielkości. Ponadto grupa postuluje do KE o zniesienie obowiązku przekazywania obornika ekologicznego tylko do gospodarstw ekologicznych.
– pasze dla zwierząt monogastrycznych : KE proponuje przedłużenie terminu dopuszczenia konwencjonalnych pasz wysokobiałkowych dla żywienia zwierząt monogastrycznych poza 31. 12. 2013 r. Grupa uważa, że termin ten jest nieprzekraczalnym terminem granicznym. Ponadto grupa uważa, że należy w krajach UE o korzystnych warunkach środowiskowo – klimatycznych rozwijać uprawy ( ekologiczne ) roślin wysokobiałkowych lub importować z krajów sąsiadujących z UE ( Rosja, Ukraina ).
– import produktów ekologicznych z krajów III : Coraz większym problemem staje się różna interpretacja przepisów rozp. 834/2007 w zakresie dopuszczania importu z krajów „trzecich” produktów żywnościowych przez poszczególne kraje członkowskie. Niektóre kraje dopuszczają do importu bez certyfikacji u producenta ( Włochy, Irlandia ) i produkt nie do końca sprawdzony jest wprowadzany do obiegu towarowego na terenie UE. Francja postuluje do KE o ustanowienie tak zwanego „kodeksu celnego” którego celem jest bieżąca wymiana informacji pomiędzy krajami członkowskimi w sprawie jakości i ilości importowanych produktów przez poszczególne kraje członkowskie. Ponadto grupa uważa i zwraca się do KE o przyspieszenie prac związanych z wzajemnym uznawaniem certyfikatów jakości produktów krajów trzecich.
– stosowanie „logo” : Postulat KE o możliwość znakowania produktów nieżywnościowych ( kosmetyki, tkaniny ) znakiem „rolnictwo ekologiczne” grupa uznaje za bezzasadne i wnosi do KE o przyspieszenie prac nad ustaleniem nowego znaku jakości ekologicznej dla produktów nieżywnościowych ale wyprodukowanych z surowców rolnictwa ekologicznego. Odstępstwo od tej zasady grozi zmniejszeniem popytu na żywność jakości ekologicznej w UE.
– kontrola i certyfikacja : Coraz bardziej widocznym problemem w UE staje się różnica w przeprowadzaniu kontroli i nadawania certyfikatów przez upoważnione jednostki certyfikujące prywatne i publiczne. Europejski Trybunał Obrachunkowy przeprowadzając kontrole w wybranych krajach członkowskich w zakresie stosowania rozporządzenia Rady Europy 834/2007 stwierdził różnice w interpretacji tych samych czynności kontrolnych przez jednostki prywatne i jednostki publiczne ( państwowe ). Jednostki prywatne wykazują zbyt liberalny sposób przeprowadzania kontroli wobec dużych producentów ekologicznych. ETO w roku bieżącym prowadzi kontrole w następnych krajach członkowskich i ich wyniki będą publikowane w I i II kwartale roku 2013. Grupa wnosi do KE o stanowienie jednakowych kryteriów audytu jednostek certyfikujących i nadawania uprawnień do przeprowadzania kontroli producentów we wszystkich krajach członkowskich. Ten postulat na posiedzeniu grupy konsultacyjnej KE przyjęła jako wiążący. Jednocześnie grupa wniosła postulat o unifikację we wszystkich krajach członkowskich i zwiększenie rozmiarów sankcji wobec producentów nie spełniających wymogów rolnictwa ekologicznego. Ten postulat również został przyjęty przez KE.
– zbiorowe żywienie: Wzrastająca świadomość konsumentów żywności w UE o konieczności spożywania żywności wysokiej jakości powoduje dostosowywanie dużych dostawców żywności ( wielkopowierzchniowe sieci handlowe ) do wzrastającego zapotrzebowania i popytu. Dostarczana do obrotu żywność nie jest jednak jakości ekologicznej a tylko wyprodukowana z dodatkiem produktów ekologicznych. Konsument nieświadomy tej manipulacji, kupuje produkty które faktycznie nie są ekologiczne ( musi być powyżej 95% składników ekologicznych). Producenci żywności ekologicznej ponoszą znaczące straty finansowe a konsument jest oszukiwany. Dlatego niektóre kraje członkowskie ( Francja ) wprowadziły ustawowy obowiązek aby w punktach zbiorowego żywienia ( bary, restauracje, stołówki szkolne i szpitalne, koszary wojskowe ) stosowania produktów żywnościowych jakości ekologicznej w ilości nie mniejszej jak 15% dziennych przygotowywanych porcji żywności. Grupa wnosi do KE aby w ramach działań promocyjnych WPR, ten postulat sugerowała do stosowania w pozostałych krajach członkowskich.
W dalszej części spotkania, grupa uzgadni
ała stanowisko w sprawach prowadzenia upraw szklarniowych, nazewnictwa „rolnictwa przemysłowego”, nowych technologii pozyskiwania białka roślinnego, kryteriów oceny ekologicznego chowu żywca drobiowego.
Sekretariat grupy rozesłał do organizacji krajowych ankietę na temat sposobów prowadzenia ekologicznych upraw szklarniowych w ich krajach oraz propozycje zmian norm stosowania. Na pytania zawarte w ankiecie odpowiedziały organizacje z Danii i Polski. W niektórych odpowiedziach ankiety ( nawożenie, ochrona roślin, stosowanie energii odnawialnej ), stanowiska Polski i Danii były skrajnie odmienne. Grupa nie ustaliła jednoznacznego stanowiska prosząc pozostałe organizacje o odpowiedzi na ankietę. Nazwa „rolnictwo przemysłowe” jest różnie interpretowana w poszczególnych krajach członkowskich w zależności od charakteru prowadzonej działalności. Temat ten będzie w dalszym ciągu konsultowany na potrzeby KE. Wzrastające koszty pozyskiwania ekologicznych pasz białkowych dla żywienia zwierząt, stawiają konieczność rozwoju nowych technologii pozyskiwania białka ( ekstraktu ) z roślin które nie są uważane za wysokobiałkowe. Proponowane technologie (francuskie) będą wymagały dalszych badań aby mogły być uznane jako ekologiczne. W trakcie omawiania kryteriów prowadzenia ekologicznego chowu żywca drobiowego pojawił się problem zachowania dobrostanu zwierząt w zależności od przedziału wiekowego ( kurczęta – brojlery dorosłe ) i rozróżnienia poszczególnych gatunków zwierząt ( wolno rosnące i szybko rosnące ). Ta problematyka będzie omawiana na następnych spotkaniach aby wypracować wspólne stanowisko na potrzeby KE i ewentualnych zmian w przepisach ( w postaci aneksów do rozporządzenia 889/2008 ).
Podczas posiedzenia grupy konsultacyjnej KE, grupa robocza przedstawiła swoje wcześniej uzgodnione stanowiska w proponowanych przez KE tematycznych grupach problemów. KE apeluje do organizacji krajowych o przyspieszenie przekazywania opinii w kwestii uzgadniania nazewnictwa działań w rolnictwie ekologicznym aby interpretacja przepisów wykonawczych była jednakowa we wszystkich krajach członkowskich. Ponadto KE poinformowała o stałym procesie aktualizacji dopuszczanych do stosowania środków ochrony roślin i poszczególnych składników tych środków.
Organizacja IFOAM przedstawiła propozycję dostosowania ram pracy stanowienia przepisów wykonawczych KE z uwzględnieniem potrzeb producentów i konsumentów rolnictwa ekologicznego. IFOAM proponuje zmianę art. 3, rozp. 834/2007 tak aby działalność producentów i przetwórców była prowadzona według ekologicznego zarządzania w gospodarstwie i przedsiębiorstwie. Sposób zarządzania produkcją musi uwzględniać w sposób maksymalny ochronę środowiska naturalnego ( dobór rodzajów energii, oszczędność naturalnych zasobów wody, zachowania czystości powietrza, podwyższania standardów dobrostanu zwierząt).
Wzrost świadomości konsumentów żywności w UE i na świecie rozwija popyt na tego rodzaju żywność i jednocześnie wymusza podnoszenie jakości produkowanej żywności metodami tradycyjnymi ( nie podlegającej certyfikacji ). Niezbyt precyzyjne określenie przepisami wykonywanych czynności w rolnictwie ekologicznym, może spowodować utratę wiarygodności produktów rolnictwa ekologicznego w oczach konsumentów i powodować znaczące straty finansowe producentów ekologicznych. KE dąży do pełnej unifikacji nazewnictwa i interpretacji przepisów, co dobrze wróży na przyszłość rolnictwa ekologicznego w UE.
Kielce, dn. 15. 09. 2012r.
Bogusław Moskal
