Strona główna Polska wieprzowina - na zdrowie Polska wieprzowina - na zdrowie Rodzime rasy świń

Rodzime rasy świń

2879
0

Zwierzęta towarzyszyły człowiekowi od zarania dziejów; początkowo dotyczyło to głównie zwierząt łownych, ale wraz z rozwojem cywilizacji rozpoczął się proces ich udomowienia, prowadzący do współczesnego chowu i hodowli. Świnia domowa pochodzi od dzika (europejskiego i azjatyckiego); odmiany świń hodowane w Polsce pochodzą od prymitywnych świń zwisłouchych, ostrouchych i długouchych, pochodzących w prostej linii od dzika europejskiego. Świnia jest jednym z najwcześniej udomowionych zwierząt, w Azji udomowiono ją aż 27 tys. lat temu, zaś w Europie – ok. 5000 lat temu. Świnie były hodowane już w starożytnej Grecji i Rzymie, zaś ich hodowla została udoskonalona na przełomie XVIII i XIX w. w Anglii; powstały wtedy pierwsze rasy szlachetne (Leicester).

Współczesne rasy świni domowej dzieli się na cztery typy użytkowe:

– mięsne (szybko rosnące i późno dojrzewające),

– tłuszczowo-mięsne (szybko rosnące i wcześnie dojrzewające),

– słoninowe (wolno rosnące i późno dojrzewające).

Ze względu na wymagania konsumenta i rynku, w Europie rasy tłuszczowo-mięsne są stopniowo przekształcane w mięsne, słoninowe zaś wypierane przez mięsne.

Najczęściej hodowane w Polsce rasy świń to: wielka biała polska, polska biała zwisłoucha, puławska, złotnicka i złotnicka pstra (określane jako rasy polskie), a także duroc, pietrain i hampshire (rasy zagraniczne). Rasy zagraniczne są najczęściej wykorzystywane w procesie krzyżowania towarowego z rasami polskimi, co ma na celu zwiększenie ich tempa wzrostu, mięsności czy wykorzystania paszy; niestety, często kosztem jakości mięsa (świnie niektórych ras zagranicznych są obciążone genem stresu).

Do ras rodzimych zalicza się rasy: puławską, złotnicką białą i pstrą, objęte Programem Ochrony Zasobów Genetycznych. Rodzime rasy świń powstały w XX wieku; są one hodowane w czystości rasy, zaś praca hodowlana opiera się na starannym doborze osobników do kojarzeń z uwzględnieniem stopnia spokrewnienia.

W 2007 roku w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich podjęto decyzję o objęciu dotowaniem hodowli zachowawczej trzech ras świń: puławskiej, złotnickiej białej i złotnickiej pstrej. Populacja loch rasy Puławskiej w 2010 roku wynosiła 973 sztuki, rasy Złotnickiej 500 sztuk, zaś rasy Złotnickiej pstrej – 966 sztuk. Plany hodowlane zakładają że do 2013 roku liczebność populacji świń wszystkich tych ras wyniesie po 1500 osobników.

Polska biała zwisłoucha – jest to rasa bardzo najpopularniejsza w Polsce (stanowi 52,4% udziału w hodowli zarodowej); powstała w wyniku krzyżowania świń miejscowych długouchych i importowanych na przełomie XIX i XX w. Postęp w tworzeniu tej rasy nastąpił po II wojnie światowej, gdy skrzyżowano je z rasami szwedzkimi landrace i (w mniejszym stopniu) niemieckimi. W latach siedemdziesiątych XX w. świnie tej rasy importowano do Polski z Holandii, Niemiec, Norwegii i Wielkiej Brytanii; były one wówczas hodowane jako odrębne linie. Od początków lat dziewięćdziesiątych XX w. wszystkie linie hodowlane tej rasy w Polsce są traktowane jako jedna populacja hodowlana. Wyjątek stanowiła jedynie belgijska zwisłoucha będąca odrębną rasą, ale w 2010 roku została wyparta przez bardziej wartościowe rasy.

Świnie rasy polska biała zwisłoucha cechuje białe umaszczenie, długi tułów z dobrze wysklepioną klatką piersiową, długim, równym i szerokim grzbietem, zwisającymi uszami. Rasa ta należy do typu mięsnego, odznacza się dużym tempem wzrostu, późnym dojrzewaniem, a jej tusze są dobrze umięśnione. Szynka tych świń jest dobrze wypełniona i nisko opuszczona; charakteryzują się wysoką zawartością mięsa w tuszy (ok. 58-60 %), jak również dużym udziałem polędwicy.

Świnie tej rasy bardziej nadają się do chowu drobnotowarowego niż wielkostadnego ze względu na nieco słabszą konstytucję i pewną podatność na stres (o ile nie są pozbawione genu wrażliwości na stres). Wymagają one dobrych warunków utrzymania i poprawnego żywienia, jak wszystkie rasy szlachetne, zapewniają przy tym wysoką produkcyjność i dobre wykorzystanie paszy. Lochy tej rasy charakteryzuje duża plenność (średnio 11 prosiąt w miocie) i mleczność; są łagodnymi i troskliwymi matkami. Z tych względów we wszystkich systemach krzyżowania zaleca się tę rasę jako komponent mateczny do krzyżowania towarowego z innymi rasami polskimi.

Wielka biała polska – jest to rasa świń bardzo popularna w Polsce (jej udział w hodowli zarodowej w Polsce w 2008 roku wyniósł 34,2%). Rasa ta powstała na przełomie XIX i XX w. w wyniku krzyżowania rodzimych świń rasy białej ostrouchej z rasami: wielką i średnią białą angielską oraz niemiecką szlachetną i szwedzką uszlachetnioną. Jest to świnia typu mięsnego, która szybko rośnie i stosunkowo późno dojrzewa (wiek dojrzałości to ok. 3-4 lata). Świnie tej rasy są duże (dorosłe osobniki ważą ok. 300-350 kg), mają mocny i długi tułów, o szerokim, równym grzbiecie i krzyżu, mocne, proste, dość wysokie i szeroko rozstawione nogi, małe i stojące uszy. Jest to rasa odznaczająca się dobrze umięśnioną szynką. Ich umaszczenie jest białe, przy czym dopuszczalne pojedyncze, małe czarne łatki.

Rasę wielką białą polską cechuje bardzo dobra płodność (średnio 10-12 prosiąt w miocie) i mleczność. Świnie rasy wielka biała polska są bardzo dobrze przystosowanie do warunków środowiska, wolne od genu wrażliwości na stres (odporne na stres) i wyróżniają się mocną budową, dzięki czemu nadają się do chowu wielkostadnego; osiągają wysokie przyrosty i dobrze wykorzystują paszę.

Wielka biała polska jest rasą mateczną i w czystej rasie albo w krzyżówce z polską białą zwisłouchą stanowi bardzo dobry komponent mateczny do krzyżowania towarowego z rasami kolorowymi. Jednocześnie pod względem takich cech, jak zawartość mięsa w tuszy, czy wysokość oka polędwicy dorównują rasom ojcowskim.

Puławska – jest to rasa wyhodowana w Polsce w XX w., w rejonie Puław; jest efektem krzyżowania miejscowych świń (głównie ostrouchych) z rasą berkshire, uszlachetnioną rasą wielką białą angielską. Pod nazwą świnia gołębska została oficjalnie uznana za rasę w 1935 r., a po II wojnie światowej zmieniono jej nazwę na „puławska”.

Umaszczenie świń puławskich jest łaciate; łaty mają czarną bądź rudawą barwę (dopuszczalne jest również trójbarwne umaszczenie czarno-rudo-białe); ich skóra jest pigmentowana, szara, z wyjątkiem dolnych części nóg i końca ryja, które mogą być białe. Świnie tej rasy mają niedużą i szeroką w czołowej partii głowę, nieduże, szeroko
ustawione i stojące uszy. Ich szyja jest dość krótka, klatka piersiowa szeroka i głęboka, beczkowata, grzbiet szeroki, średnio długi, łukowaty, zad dość długi, szeroki i mocny, lekko spadzisty, ogon wysoko osadzony, szynki szerokie, uwypuklone ku tyłowi. Ma średniej długości, mocne i szeroko postawione nogi. Masa ciała dorosłych loch wynosi 200-280 kg, a knurów – 250-350 kg.

Świnia puławska należy do ras tłuszczowo-mięsnych; charakteryzuje ją wczesne dojrzewanie, duża szybkość wzrostu, wysoka wydajność rzeźna, łatwe przystosowanie do warunków środowiskowych, odporność na choroby oraz dobre wykorzystanie paszy. Posiada ona dobre cechy macierzyńskie. Obecnie rasa ta cieszy się rosnącymi zainteresowaniem ze względu na walory smakowe mięsa, jego aromat i soczystość, przydatność do chowu w gospodarstwach ekologicznych, jak również agroturystycznych. Objęta jest programem ochrony zasobów genetycznych.

Lochy tej rasy odznaczają się wysokimi wskaźnikami użytkowości rozpłodowej. Poza tym świnia puławska używana jest do krzyżowania towarowego z rasami białymi jako komponent mateczny (wykazuje wysoką płodność, plenność oraz posiada dobre cechy macierzyńskie).

Złotnicka biała – prace hodowlane nad rasami złotnicka biała i pstra rozpoczęto na bazie materiału zakupionego od repatriantów z Wileńszczyzny na przełomie lat 40. i 50. w gospodarstwie Złotniki. W 1962 r. złotnicką białą uznano za rasę. Była ona selekcjonowana jako rasa mięsna w kierunku typu bekonowego.

Świnie tej rasy zaliczają się do typu mięsnego. Są średnio duże (masa ciała dorosłych knurów waha się od 250 – 300 kg, loch: od 200 – 250 kg), o harmonijnej budowie ciała, mają umaszczenie białe (dopuszczalne niewielkie ciemne łatki), małą głowę, średnio długi i prosty ryj, uszy zwisłe, średniej wielkości. Ich tułów jest długi, trapezowaty, zwężający się ku przodowi, zad dobrze wypełniony, nogi wysokie, dobrze ustawione. Świnie tej odmiany szybko rosną i późno dojrzewają; lochy są plenne i dobrze odchowują prosięta. Świnie tej rasy są wykorzystywane w krzyżowaniu towarowym do tworzenia loch mieszańców z rasą wielka biała polska. Obecnie rasa ta jest zagrożona wyginięciem ze względu na słabsze wyniki produkcyjne w porównaniu do pozostałych ras białych.

Złotnicka pstra – rasa ta należy do typu przejściowego, mięsno-słoninowego. Świnie tej rasy są średniej wielkości (masa ciała dorosłych knurów waha się od 300 – 350 kg, loch: od 200 – 300 kg), oznaczają się średnim tempem wzrostu i późnym dojrzewaniem (około 4 lat). Umaszczenie świni złotnickiej pstrej jest łaciate, czarno-białe (ponad 50% maści białej), głowa średniej wielkości, ryj średnio długi i prosty, uszy zwisłe, średniej wielkości. Tułów jest długi, lekko spłaszczony, zad dobrze wypełniony, lekko spadzisty, kończyny mocne o grubej kości. Masa dorosłych loch wynosi 200-240 kg, a knurów 240-280 kg.

Rasa złotnicka pstra stanowi cenny materiał genetyczny; ze względu na niskie wyniki produkcyjne rasa ta jest zagrożona wyginięciem. Wykazuje wiele cech ras prymitywnych, jednak charakteryzuje się mięsem dobrej jakości.

Zaletą świń tej rasy jest duża zdolność przystosowania się do różnych warunków środowiskowych oraz dobra jakość mięsa i słoniny. Lochy charakteryzują się dużą troskliwością macierzyńską. Do wad zaliczyć można nadmierne otłuszczenie podskórne i stosunkowo niską plenność loch (9-10 prosiąt w miocie).

Poprzedni artykułWartość odżywcza i spożycie wieprzowiny
Następny artykułMRiRW w tarapatach?
NSZZ RI „Solidarność” jest powołany do reprezentowania i obrony godności, praw, jedności zawodowej, interesów zawodowych rolników na poziomie krajowym i międzynarodowym zgodnie z ideami „Solidarności” oraz zasadami etyki chrześcijańskiej.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj