Dyskusja w IPN
Biuro Edukacji Publicznej IPN i NSZZ RI „Solidarność” zorganizowały 25 listopada br. – w przeddzień Krajowego Zjazdu Delegatów – dyskusję panelową pod hasłem „Solidarność” Rolników na tle opozycji demokratycznej 1976-1989. Uczestniczyli w niej: dr Małgorzata Choma-Jusińska (IPN Lublin), red. Andrzej W. Kaczorowski, red. Andrzej Kaczyński, Tomasz Kozłowski (BEP IPN), Jan Olaszek (BEP IPN) i dr Paweł Sowiński (Instytut Studiów Politycznych PAN). Spotkanie poprowadził Przemysław Gasztold-Seń (BEP IPN). Dyskusję zorganizowano z okazji kończących się obchodów 30. rocznicy powstania NSZZ RI „Solidarność” i wydania książki A.W.Kaczorowskiego, T.Kozłowskiego i J. Olaszka o „Solidarności” Rolników 1980-1989.
Podczas spotkania zaprezentowana została najnowsza publikacja A.W.Kaczorowskiego „30-lecie rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” 1981-2011. Kalendarium Związku”. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentowała radca ministra Maria Zwolińska.Wprowadzenie do dyskusji wygłosił senator Jerzy Chróścikowski. Przewodniczący NSZZ RI „Solidarność” stwierdził, że wydane z inicjatywy Związku książki stanowią pracę wstępną i zaapelował do IPN o podjęcie badań dotyczących ruchu solidarnościowego na wsi, które pozwolą na gruntowne opracowanie jego historii. Koniecznością jest też zbieranie relacji działaczy rolniczej „Solidarności”, które są ważnym uzupełnieniem dokumentów archiwalnych. Uczestnicy panelu w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Warszawie mówili o specyfice wiejskiej „Solidarności” oraz sformułowali postulaty badawcze. Potrzebne jest spojrzenie spoza centrum i badania regionalne, opracowania wymaga rola wiejskich liderów (pozytywna i negatywna) oraz inteligencji, brak monografii strajków chłopskich i konfliktów lokalnych, mapy aktywności organizacyjnej. Ważnym zagadnieniem jest wpływ tradycji ludowej i niepodległościowej na postawy mieszkańców wsi w okresie przełomu solidarnościowego, podobnie jak i powojennej modernizacji społeczno-kulturowej na stan ich świadomości obywatelskiej, na zbadanie czeka też duszpasterstwo rolników. Zwracano uwagę na mniejszą bazę źródłową oraz potrzebę większego wykorzystania do kwerendy prasy pierwszego i drugiego obiegu. Niezwykle interesującym uzupełnieniem dyskusji panelowej były wypowiedzi uczestników ruchu solidarnościowego na wsi. Głos zabrali m.in. Edward Koleja, ks. infułat Jan Sikorski, Witold Rak, Janusz Byliński i Tadeusz Kowalczyk. W podsumowaniu przewodniczący NSZZ RI „Solidarność” Jerzy Chróścikowski jeszcze raz skierował pod adresem IPN prośbę o dalszą współpracę nad rozwojem badań poświęconych historii Związku, który odegrał istotną rolę w transformacji ustrojowej i wciąż bierze udział w debacie publicznej na temat kształtu obecnej rzeczywistości.