W dniach 16-17 czerwca br. odbyły się posiedzenia Prezydium Copa Cogeca, w którym uczestniczył Przewodniczący NSZZ RI „Solidarność” Tomasz Obszański oraz Jerzy Chróścikowski, członek Rady Krajowej NSZZ RI „Solidarność”. Głównym tematem posiedzenia była wymiana poglądów z Pascalem Canfin (przewodniczącym Komisji ds. środowiska, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywnościowego w PE) na temat wkładu rolników i spółdzielni rolniczych w walkę ze zmianami klimatu, a przede wszystkim w zakresie obecnie omawianych tematów: „Fit for 55”, rolnictwo regeneratywne i wylesianie.
Pan Canfin podkreślił, że najważniejsze w działaniach wspierających rolnictwo, są dla Komisji parlamentarnej trzy obszary – dochód rolnika, co jest absolutnym priorytetem, zapewnienie równych szans (zapobieganie nieuczciwej konkurencji) oraz tzw. umowy lustrzane w umowach międzynarodowych. Konieczna jest transformacja rolnictwa. Jest to o tyle trudne, że stoi przed nim konieczność działania w ciągle zmieniających się warunkach zarówno ekonomicznych (wojna na Ukrainie), jak i klimatycznych (coraz bardziej gwałtowne anomalie klimatyczne susza, burze, powodzie). Stoimy przed koniecznością zarówno transformacji energetycznej (do 2030 r ma być 45% energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, obecnie jest ok 22%), jak i kwestii rolnictwa węglowego. Niezbędna jest rozbudowa agrowoltaiki – panele można instalować np. na terenach odłogowanych, budynkach gospodarczych. Energia odnawialna powinna powstawać też w gospodarstwach rolnych – powinna być wartością dodaną. Jednym z priorytetów jest zmniejszenie ilości stosowanych środków ochrony roślin. Trzeba tworzyć ekosystemy, takie obszary mokre, żywopłoty przywracać torfowiska, łąki. Aby zachęcić rolników do stosowanie się do nowych wymagań, konieczne jest wprowadzanie zachęt ekonomicznych oraz wsparcie ze strony instytutów badawczych oraz naukowych w badaniach nad nowymi rodzajami mniej szkodliwych nawozów czy środków ochrony roślin.
Po wystąpieniu Pascala Canfin, głos zabrali uczestnicy prezydiów, którzy podzielili się z nim swoimi uwagami i wątpliwościami. Podkreślono, że odrzucenie na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego niektórych nierealistycznych propozycji Komisji ENVI (cel +50 mln ton emisji dwutlenku węgla do 2030 r. i cele cząstkowe) to krok w dobrym kierunku, ale w przypadku mechanizmu dostosowania granicy emisji dwutlenku węgla włączenie nawozów spowoduje nowe zakłócenia na rynku dla sektorów niższego szczebla, takich jak rolnictwo, ponieważ nie są one objęte. Włączenie to spowoduje dalszy wzrost cen, podnosząc koszty produkcji rolnej w Europie, jednocześnie zwiększając konkurencyjność i atrakcyjność importu żywności. Zwrócono uwagę, że przewidywany roczny koszt rekultywacji przyrody to ponad 7 mld euro (w tym Polska ponad 545 mln euro) i konieczne jest zapewnienie odpowiedniego finansowania.
Kolejny temat wymagający podjęcia działań to IED (dyrektywa o emisjach przemysłowych) i rolnictwo węglowe. Społeczność rolnicza jest bardzo zaniepokojona potencjalnym kompensowaniem przez branżę kredytów na uprawę dwutlenku węgla. Propozycja Komisji dotycząca zmiany dyrektywy IED będzie miała niewyobrażalne skutki gospodarcze i finansowe dla sektora bydła, trzody chlewnej i drobiu. Jednak żadne podobne lub równoważne środki nie zostały przewidziane dla importowanej żywności, co stawia europejskie rolnictwo w niekorzystnej sytuacji. Coraz większym problem jest postępująca urbanizacja. Ziemi uprawnej jest coraz mniej, a jeszcze dodatkowo wymaga się od rolników przeznaczenie jej części na cele środowiskowe.
Trzeba chronić rolników, którzy już wprowadzili zmiany związane np. z ilością i jakością stosowanych pestycydów. Nie można wszystkich oceniać jedną miarą. Są kraje, które już mają niskie zużycie pestycydów (poniżej średniej unijnej) i wymaganie od nich wprowadzenia takich samych ograniczeń (50%) jak dla krajów stosujących pestycydy na dużo większą skalę, jest niesprawiedliwe.
Na zakończenie pierwszego dnia obrad, Sekretariat Copa Cogeca poinformował o stanie negocjacji umów handlowych pomiędzy Unią a N.Zelandią (brak widocznych postępów) oraz potencjalnych problemów w relacjach z Wlk. Brytanią w wyniku zapowiedzi Brytyjczyków unieważnienia protokołu irlandzkiego.
Poruszono również temat dotyczący ASF – pojawiły się nowe przypadki we Włoszech i Niemczech. Władze krajów podejmują działania na rzecz wyeliminowania nowych ognisk choroby.
W drugim dniu posiedzenia Pani Catherine’ą Geslain-Laneelle (dyrektorka ds. weterynarii i zdrowia roślin, kwestii żywnościowych i leśnictwa – Rada Sekretariatu) przedstawiła online krótką informację na temat działań FARM (Misja na rzecz odporności żywności i rolnictwa), francuskiej inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego i skoordynowanych z organizacjami międzynarodowymi działań w tym obszarze.
Zgodnie z przewidywaniami organizacji międzynarodowych (FAO, ONZ), a ostatnio Rada Szefów Państw UE, konsekwencje wojny rosyjskiej są odczuwalne na całym świecie. W związku z nią rosną ceny żywności, spychając ludzi w ubóstwo i prowadząc do destabilizacji całych regionów. Ukraina i Rosja odpowiadają za 30% ogólnoświatowej produkcji pszenicy; 55% ogólnoświatowej produkcji oleju słonecznikowego. Wiele państw (przede wszystkim państwa Magrebu i w ogóle Afryki) są w ponad 50% zależne od pszenicy pochodzącej z Rosji i Ukrainy. Obserwujemy obecnie rekordowo wysokie ceny żywności, paliwa i nawozów.
Przewodniczący Copa-Cogeca wystosowali pismo do Komisji Europejskiej i Rady w którym zwrócili uwagę na to, jak ważne jest podjęcie niezbędnych kroków w celu zapewnienia dostaw żywności do najbardziej poszkodowanych na Ukrainie i na świecie, przy jednoczesnym udostępnieniu wszystkich istniejących narzędzi w celu wsparcia unijnego sektora rolno-spożywczego.
Następnie prezydium zajęło się przedstawieniem dokumentów do zaakceptowania przez uczestników Prezydium.
Członkowie Copa przygotowali także projekt oświadczenia na temat unijnych celów w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych. Cele w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych oraz udostępnienie propozycji przepisów dotyczących odbudowy zasobów przyrodniczych zostały zaplanowane na 22 czerwca 2022 roku. Antycypując, Sekretariat przygotował i udostępnił refleksję, w której przedstawił punkt widzenia Copa-Cogeca na projekt, który wyciekł i który do niego dotarł. Zwrócono w nim uwagę na 4 najważniejsze kwestie, które są w tej nadchodzącej propozycji problematyczne dla Copa-Cogeca. Oto one: nierealistyczne cele nałożone na rolników i leśników, zwłaszcza jeśli chodzi o torfowiska i ekosystemy leśne; Unii brakuje jasnego i spójnego wsparcia finansowego dla odbudowy zasobów przyrodniczych i powinna rozważyć stworzenie bardziej specjalistycznych instrumentów finansowych; przepisy w zakresie odbudowy powinny być wprowadzone w formie dyrektywy a nie rozporządzenia, dzięki czemu pozwalałyby na większą elastyczność; wszelka przyszła legislacja musi uwzględniać i chronić prawo własności.
Kolejnym punktem posiedzenia była kwestia handlu międzynarodowego oraz sytuacji rynkowej przede wszystkim w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę. Rosyjska inwazja na Ukrainę bardzo poważnie odbiła się na handlu produktami rolno-spożywczymi, doprowadziła do wzrostu kosztów produkcji (np. energii), ograniczyła dostęp do środków produkcji (nawozów, surowców do produkcji paszy), a także wpłynęła na bezpieczeństwo żywnościowe i cenową dostępność żywności.
UE i Zjednoczone Królestwo nadal prowadzą negocjacje w kwestii propozycji Komisji dotyczącej dostosowanych do potrzeb rozwiązań ułatwiających przepływ dóbr z Wielkiej Brytanii do Irlandii Północnej. Rząd Zjednoczonego Królestwa zasygnalizował, że będzie chciał wprowadzić przepisy, które zmienią elementy zawarte w protokole dla Irlandii Północnej. Rząd stoi na stanowisku, że preferowanym rozwiązaniem jest to wynegocjowane, ale jednocześnie będzie kontynuował rozmowy z UE. Copa-Cogeca wniosła wkład w prace przygotowawcze Komisji dotyczące ostatecznej oferty rynkowej dla Nowej Zelandii, której celem ma być zawarcie w najbliższych tygodniach porozumienia.
Odbyła się również wymiana poglądów na temat aktualnych informacji dotyczących WPR – w tym na temat długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich oraz propozycji rozporządzenia SAIO (Statystyki dotyczącej nakładów i produkcji w rolnictwie). Grupa robocza ds. WPR nadal prowadzi prace w zakresie porównywania krajowych planów strategicznych. W czasie ostatniego posiedzenia skupiono się na rolnictwie ekologicznym, równości płci, interwencjach sektorowych oraz na nowych przepisach w zakresie organizacji producenckich.
20 maja br. Komisja opublikowała propozycję rozporządzenia pozwalającego, aby niewykorzystane środki z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) na lata 2021 i 2022, do 5% programowania państw członkowskich, zostały wypłacone w zryczłtowanej wysokości rolnikom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom zajmujących się przetwórstwem (itp.), aby pomóc im pokonać trudności związane z płynnością finansową. Wypłaty nie będą przekraczać 15 tysięcy euro dla rolnika i 100 .tysięcy 000 dla MŚP. Płatność musi być zrealizowana przed 15 października 2023
Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich
Po udostępnieniu informacji na temat długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich, pod koniec 2021 roku Parlament Europejski uruchomił inicjatywę pakt na rzecz obszarów wiejskich.
Pakt na rzecz obszarów wiejskich będzie stanowić wspólne ramy umożliwiające zaangażowanie oraz współpracę szerokiego zakresu podmiotów (na poziomie unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym). Copa i Cogeca dołączyły do społeczności „Pakt na rzecz obszarów wiejskich” na początku maja.
SAIO
Informacje na temat aktualnej sytuacji w zakresie propozycji dotyczącej rozporządzenia w w sprawie statystyk dotyczących nakładów i produkcji w rolnictwie (SAIO).
Po przyjęciu sprawozdania Parlamentu Europejskiego oraz mandatu Rady, 2 lutego 2022 roku prawodawcy rozpoczęli rozmowy trójstronne dotyczące SAIO . Druga część rozmów trójstronnych odbyła się 28 kwietnia, a trzecia 2 czerwca.
Tematy, które zostały poruszone w czasie ostatnich rozmów trójstronnych dotyczyły okresu przejściowego dla zbierania danych na temat środków ochrony roślin, produktów biobójczych, leków weterynaryjnych, danych na temat [rolnictwa] ekologicznego, zbierania danych ad-hoc, klauzul ochronnych.
Wg uzyskanych informacji, osiągnięto porozumienie w następujących kwestiach: środków ochrony roślin, rolnictwa ekologicznego oraz europejskiego finansowania w czasie okresu przejściowego.
Podczas posiedzenia dyskutowano również nad kwestią dotyczącą pakietu Fit for 55. Parlament Europejski głosował nad pakietem „Fit for 55” podczas zeszłotygodniowej sesji plenarnej (6-9 czerwca). Głosowania zakończyły się odesłaniem 3 kluczowych propozycji dotyczących mechanizmu wyrównywania cen na granicy z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) oraz społecznego funduszu klimatycznego (SCF) z powrotem do komisji przedstawiających propozycje. Przyjęto propozycje dotyczące LULUCF i wspólnego wysiłku redukcyjnego. Jeśli chodzi o sektor LULUCF, to przyjęto ambitny cel ogólny zaproponowany przez Komisję Europejską – 310 mln ton wychwycone do 2030 r., ale usunięto nierealistyczną propozycję Komisji ENVI dotyczącą dodatkowych 50 mln ton dwutlenku węgla wychwyconych do 2030 r. dzięki rolnictwu regeneratywnemu, a także cele częściowe dla rolnictwa w zakresie emisji gazów cieplarnianych netto z pól uprawnych, użytków zielonych i terenów podmokłych na poziomie UE. To ostatnie jest dobra wiadomością i pokrywa się z 2 kluczowymi wnioskami Copa-Cogeca.
Po zakończeniu obrad Prezydium odbyło się spotkanie delegacji NSZZ Solidarność RI w składzie: Senator Jerzy Chruścikowski oraz Przewodniczący Tomasz Obszański, z Christiane Lambert, Przewodniczącą COPA oraz francuskiej Narodowej Federacji Związków Rolników FNSEA. Tematem rozmów było kontynuowanie współpracy pomiędzy polską i francuską organizacjami. NSZZ Solidarność RI została zaproszona przez FNSEA do Francji na dalsze rozmowy. Ustalono wstępną datę spotkania na jesień 2022.
