Listopadowe posiedzenie grupy roboczej „Warzywa i owoce” Komitetów COPA COGECA
Posiedzenie grupy
konsultacyjnej „Warzywa i owoce” Komitetów COPA COGECA odbywające się 18 listopada br. w głównej mierze zdominowały kwestie reperkusji kryzysu
e. coli i propozycje zmian Wspólnotowej Polityki Rolnej. Spotkanie przedstawicieli europejskich organizacji i spółdzielni rolniczych w ramach grupy konsultacyjnej „Warzywa
i owoce” z przedstawicielami Komisji Europejskiej poprzedziło spotkanie przygotowawcze w ramach grupy, które odbyło się w siedzibie COPA COGECA 17 listopada 2011r.
Przy zatwierdzaniu porządku obrad grupy pojawiła się kwestia dodatkowego punktu dotyczącego recyklingu plastiku wykorzystywanego w ogrodnictwie.
Dobry system zbiórki i przetwarzania plastiku funkcjonuje we Francji. Zastanawiano się nad wspólna inicjatywą w sprawie recyklingu plastiku z uwzględnieniem wsparcia, jakie na taki cel znajduje się w programach rolno-środowiskowych. W trakcie dyskusji stwierdzono, że w wielu krajach istnieje duże zainteresowanie firm komercyjnych pozyskaniem odbioru plastiku używanego w ogrodnictwie.
Następnie poruszono kwestie dodatkowego funduszu (kwota 250 mln euro) na walkę ze skutkami kryzysu e.coli. Padła propozycja, aby w kontaktach z eurodeputowanymi i ministrami rolnictwa poszczególnych państw zabiegać o poparcie propozycji dodatkowych środków.
W bieżącym programie promocji (kwota 17 mln euro), którego celem jest przywrócenie zaufania do europejskich owoców i warzyw zgłoszono 17 projektów, z których przyjętych zostało 14.
W kwestii rozporządzenia WE 543/2011 przedstawiciele Włoch informowali, że wpłynęła skarga w sprawie zakłócenia zasad konkurencji i w opinii autorów skargi firmy komercyjne powinny korzystać z takich samych instrumentów wsparcia, jak organizacje producenckie wstępnie uznane.
Po 2013 roku zostaje utrzymana struktura wsparcia dla organizacji producenckich i następuje pewne wyrównanie płatności bezpośrednich. Producenci owoców i warzyw zrzeszeni w organizacjach producenckich będą mogli pobierać płatności bezpośrednie i korzystać z wparcie poprzez grupy producencie. Przedstawiciel Wielkiej Brytanii stwierdził, że producenci brytyjscy będą otrzymywali niższe płatności od płatności historycznych. W opinii przedstawicieli Litwy i Polski wyrównanie płatności bezpośrednich jest niewystarczające i w obliczu szybko rosnących kosztów produkcji producenci nowych państw członkowskie znajdują się na gorszej pozycji konkurencyjnej. Ponadto, podnoszono potrzebę ujednolicenia zasad uznawania organizacji producenckich i zwrócenia uwagi za instrumenty zarządzania kryzysowego, co jak pokazuje doświadczenie kryzysu e. coli ma ogromne znaczenie.
Odnośnie polityki promocji po 2013 roku podano informacje, że w lipcu br. Komisja Europejska opublikowała „zieloną księgę”, w której zawarto odpowiedzi na 17 tematów. Promocja owoców i warzyw jest bardzo ważna zarówno na rynku zewnętrznym, jak i wewnętrznym wspólnoty (80% produkcji EU trafia na rynek wewnętrzny). Coraz bardziej wzrasta ilość produktów importowanych i ważne jest, aby produkty europejskie nie traciły swojej pozycji na swoim rynku. W związku z tymi wyzwaniami, przedstawiciele grupy „Warzywa i owoce” zainteresowani byli, czy w działaniach marketingowych finansowanych z funduszu promocji można korzystać z marek spółdzielni i organizacji producenckich. Do tej pory Komisja nie wypowiedziała się, czy w programie promocji może być informacja, że produkt pochodzi z konkretnego regionu UE np. produkt z Sycylii. Przedstawiciele Włoch opowiedzieli się za większą elastycznością w działaniach promocyjnych, tak, aby w przekazie reklamowym można było mówić nie tylko o zdrowiu w kontekście produktu ogrodniczego, ale także o producentach i regionie, z którego produkt pochodzi.
Kwestie legislacyjne dotyczące drobnych zastosowań i upraw specjalistycznych znalazły się w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1107/2009 z 21 października 2009 roku. W tym punkcie porządku poruszono kwestie utworzenia europejskiego funduszu dla drobnych zastosowań i upraw specjalistycznych. Szacuje się, że powołanie takiego funduszu będzie wymagało kwoty ok. 7mln europ. Oczekuje się od Komisji Europejskiej nie tylko sprawozdania, ale przede wszystkim przepisów pozwalających na skuteczną walkę z groźnymi chorobami i szkodnikami. Producenci nie mogą dwukrotnie płacić za środki ochrony roślin – kwestia kosztów badań i rejestracji pestycydów. Wielokrotnie już przedstawiciele COPA CPGECA prosili Komisję Europejską, aby stworzyła program dotyczący drobnych zastosowań.
W następnej części spotkania zostały przedstawione rezultaty rozmów w kwestii łańcucha żywnościowego. W ramach grupy ds. łańcucha żywnościowego 19 października br. odbyło się
kolejne spotkanie na temat wdrażania zasad dobrych praktyk w łańcuchu żywnościowym. Przygotowywane są następne debaty m. im. dotyczące kontraktów, umów i konkurencji rynkowej. Uzgodnienia w ramach łańcucha żywnościowego następuję powoli, ale widoczne są postępy.. Przedstawiciel producentów brytyjskich wypowiedział się na temat praktyk stosowanych przez supermarkety i stwierdził, że musi być kontrola przestrzegania dobrych praktyk w łańcuchu żywnościowym. Potrzebna jest dyrektywa w sprawie nieuczciwych praktyk.
W sprawach handlu uczestnicy spotkania otrzymali informacje, że w lutym 2012 roku Parlament Europejski będzie głosował nad umową handlową UE – Maroko. Producenci europejscy mają duże obawy z związku z możliwymi zaburzeniami na różnych rynkach produktów ogrodniczych. Wskazano także na główne problemy w handlu jabłkami i gruszkami między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską, Polska nie jest na liście krajów, które mogą eksportować te produkty do USA.
Przedstawiono również opinię COPA COGECA w sprawie ochrony wynalazków biotechnologicznych. Zdaniem Komitetów COPA COGECA, prawo patentowe nie jest odpowiednim instrumentem dla rolnictwa, selekcji odmian roślin i ras zwierząt. Stanowi ono hamulec innowacji i zagraża postępowi w hodowli.
Ostatnim punktem posiedzenia grupy roboczej był wybór przewodniczącego i wiceprzewodniczącego. Na stanowisko przewodniczącego zgłoszony został dotychczasowy przewodniczący Hans Van Es, który został wybrany na nową kadencję.
O fotel wiceprzewodniczącego grupy walczyli w głosowaniu Sarah Pettitt- NFU z Wielkiej Brytanii i Sergio Tondini- ConfCooperative z Wloch. Wiceprzewodniczącym grupy „Owoce Warzywa” został wybrany Sergio Tondini, który uczestniczy w posiedzeniach grupy od 10 lat, a przez 6 lat był jej wiceprzewodniczącym.
Posiedzenie grupy konsultacyjnej „Owoce Warzywa” odbywało się w dniu 18 listopada 2011 r. w Centrum konferencyjnym Albert Borrschette w Brukseli. Pierwszym punktem porządku było podsumowanie i ewaluacja działań wobec kryzysu e. coli. Przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i obszarów wiejskie przedstawili prezentację o kryzysie e. coli, w której w różnych przekrojach zaprezentowali rekompensaty udzielone producentom rolnym.
W dyskusji po prezentacji europejscy producenci wskazywali na wiele wymiarów kryzysu i fakt, że Komisja Europejska nie zaprezentowała wyczerpujących danych o stratach. Największymi poszkodowanymi są producenci sektora owoców i warzyw, ale straty także poniósł transport, sprzedawcy detaliczni a konsumenci stracili zaufanie do produktów branży.
Możliwe było udzielenie pomocy tylko produktom rolnym, innym podmiotom nie można było udzielić takiej pomocy. Rekompensaty związane z wycofaniem produktów wyniosły 226 mln euro. Zdaniem przedstawiciela Komisji Europejskiej trudno jednoznacznie oszacować straty powstałe w wyniku kryzysu, bo poszczególne państwa członkowskie przyjmowały różną metodykę przekazywania informacji, np. podawane były straty w produkcji w częściowych hektarach. Zwrócono uwagę na ogromny wpływ mediów na wytworzenie paniki wśród konsumentów i brak zdecydowanych działań ze strony Komisji. Wiele gorzkich słów producenci kierowali pod adresem Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów. W pierwszych dniach kryzysu e. coli nie było wiadomo, co jest źródłem zakażenia. Komisja Europejska 19 lipca br. podała do mediów pakiet informacyjny z przekazem, że produkty są zróżnicowane i dobre.
Na obecnym etapie trzeba podjąć działania zmierzające do szybkiego odbudowania zaufania konsumentów do europejskich produktów.
Komisja Europejska zatwierdziła 14 programów, mających na celu promocję europejskich owoców i warzyw. Programy mają być realizowane w ciągu trzech lat. Wysokość budżetu na ich realizację wynosi 34 mln euro, z czego 17 mln (50 proc.) finansowane będzie przez UE.
Przedstawiciele Hiszpanii zwracali uwagę, że producenci ponieśli ogromne, niczym niezawinione straty i teraz muszą jeszcze współfinansować kampanie odzyskujące zaufanie do swoich produktów. Przedstawiciel Francji, zauważył, że UE nakłania od lat do stosowania systemów certyfikacji, tj. EUREPGAP czy GLOBALGAP, co wiąże się z ponoszenie dodatkowych kosztów, a w momencie kryzysu takie systemy nie mają znaczenia. Delegacja producentów z Wielkiej Brytanii pytała, czy Komisja ma system zarządzania kryzysowego na wypadek wystąpienia sytuacji podobnej jak w przypadku kryzysu e. coli. Przedstawiciel Komisji Europejskiej Emmanuel Jacquin za kluczową uznał
potrzebę zachowania systemu identyfikacji i certyfikacji produktów. Istnieje system wczesnego ostrzegania o sytuacjach kryzysowych, a kryzys wywołany e. coli należy traktować jako sytuację wyjątkową. Od reformy wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw mamy 6 narzędzi, które mają przeciwdziałać lub zapobiegać sytuacjom kryzysowym na rynku. Są to: wycofanie owoców i warzyw z rynku; zbieranie niedojrzałych owoców i warzyw lub rezygnacja z ich zbioru; informowanie i działania szkoleniowe w sytuacjach kryzysowych; ubezpieczanie zbiorów; pomoc na zabezpieczenie pożyczek bankowych; wsparcie kosztów administracyjnych tworzenia funduszy wzajemnego ubezpieczania. Środki zarządzania kryzysami nie mogą stanowić więcej niż jedną trzecią wydatków w ramach programu operacyjnego. Największe wykorzystanie środków jest na wycofanie produktów z rynku.
W kolejnej części posiedzenie przeanalizowano funkcjonowanie programu „Owoce w szkole”. Obecny rok jest trzecim rokiem funkcjonowania programu. Celem programu „Owoce w szkole” jest długoterminowa zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie, na etapie, na którym kształtują się ich nawyki żywieniowe. Poprawia się wykorzystanie środków programu. Do dnia 30 września br. wykorzystano 43 mln euro (49% budżetu), natomiast w roku poprzednim 34 mln euro, a w pierwszym roku funkcjonowania tylko 27 mln euro.
W latach 2014- 2020 zostaną utrzymane wydatki na WPR na poziomie budżetu roku 2013. Ogółem budżet na WPR w latach 2013- 2020 będzie wynosił ponad 418mld euro, z czego na płatności bezpośrednie będzie przypadło 317 mld euro a na rozwój obszarów wiejskich – 101 mld euro. W państwach członkowskich z płatnościami historycznymi, w 2014 r. 40% płatności podstawowej powinno być płatnościami ryczałtowymi, udział ten będzie się stopniowo zwieszał do poziomu 60% w 2019 r. Przedstawicieli organizacji rolniczych interesowała definicja „czynnego rolnika”. Kryterium zakwalifikowania to tej grupy będzie duży udział pracy związanej z rolnictwem. Rolnicy nie kwalifikują się, jeżeli otrzymywane przez nich płatności bezpośrednie są niższe niż 5% całkowitych przychodów z działalności pozarolniczej. Wszyscy rolnicy otrzymujący płatności podstawowe muszą spełniać wymogi związane z zazielenianiem (dywersyfikacja upraw, trwałe użytki zielone i obszary o szczególnym znaczeniu ekologicznym). Rolnicy spełniający te wymogi otrzymają dopłaty w wysokości: 30% pułapu krajowego podzielone przez liczbę kwalifikujących się hektarów. Wymóg zazielenienie nie będzie obowiązywał w przypadku upraw stałych, np. sadów. Zostaje utrzymany system finansowania organizacji producenkich, w tym funduszy operacyjnych. Dla małych gospodarstw przewidziany jest system uproszczonych płatności. W dyskusji zwracano uwagę m. in. na fakt, że niektóre aspekty zazielenienie są trudne do wykonania w obszarze owoców i warzyw. W przypadku wycofanie produktów i przeznaczenie ich do bezpłatnej dystrybucji, czasem wycofanych owoców nie można już przeznaczyć do spożycia..
W sprawie Pakietu jakościowego wyrażono wątpliwość czy uda się sfinalizować pakiet za polskiej prezydencji, najprawdopodobniej nastąpi to dopiero za prezydencji duńskiej.
Ożywioną dyskusję wywołała kwestią umowy handlowej UE – Maroko. Umowa ta jest wynikiem umowy stowarzyszeniowej. Celem jest stworzenie strefy wolnego handlu UE – Maroko. Ze strony przedstawicieli organizacji rolniczych padały apele, aby nie podpisywać tej umowy, gdyż będzie to szkodliwe dla europejskiego rolnictwa. Podawano przykład drastycznego spadku cen pomidorów w wyniku konkurencji produktów z Maroka.
