Jak pozbyć się kłopotliwego sprawozdania? Komisja Europejska dała nam mistrzowski pokaz. W połowie wakacji Wspólne Centrum Badawcze (WCB) Komisji Europejskiej opublikowało długo oczekiwane sprawozdanie[1] w sprawie wpływu czterech wybranych celów strategii bioróżnorodności i strategii od pola do stołu. Nieczęsto zdarza się, aby sprawozdanie z taką ostrożnością unikało tego, co należy powiedzieć: niezależnie od rozważanych scenariuszy, skutkiem tych strategii będzie bezprecedensowe zmniejszenie zdolności produkcyjnych UE oraz dochodów rolników. Największa część redukcji emisji w rolnictwie, osiągnięta dzięki tym strategiom, zostanie wyeliminowana poprzez utratę zrównoważoności w związku z działalnością krajów trzecich, co jest spowodowane ograniczeniem produkcji!
Od ponad roku wszystkie strony zainteresowane reprezentujące sektor rolnictwa w Brukseli wzywają do przeprowadzenia oceny skutków strategii „od pola do stołu”[2]. Społeczność rolnicza, świadoma wyzwań i potrzeby przeprowadzenia niezbędnych zmian, wyraziła chęć omówienia tych kwestii w oparciu o solidne podstawy. Jednakże w obliczu milczenia Komisji i braku przedstawienia badania, temat ten stał się kwestią polityczną. Copa i Cogeca były zatem zaskoczone faktem, że w zeszłym tygodniu w połowie lata, kiedy większość stron zainteresowanych UE udała się na coroczny urlop, miało ukazać się „sprawozdanie techniczne” dotyczące tego tematu, bez żadnej zapowiedzi i przy minimalnej komunikacji.
Nie nazywajmy tego „oceną skutków”, jak mówią autorzy. W dalszym ciągu podkreślają, że niniejszy dokument nie jest wyczerpującą oceną, ponieważ niektóre cele nie zostały lub zostały tylko częściowo uwzględnione, a zastosowany model ma pewne ograniczenia w zakresie oceny złożonych skutków omawianych założeń. Czy możliwe jest zaproponowanie wyczerpującej analizy skutków strategii od pola do stołu jednego dnia, czy też jest to próba gry słów? Oczywiste jest, że wnioski przedstawione w niniejszym sprawozdaniu zmierzają w tym samym kierunku, co wnioski z większości badań już przeprowadzonych w tej sprawie[3].
Biorąc pod uwagę treść, Copa i Cogeca z zadowoleniem przyjmują sprawozdanie i zgadzają się z autorami odnośnie tego, że „wnioski wyciągnięte z tego sprawozdania są ważne z perspektywy politycznej”. Bez względu na rozważany scenariusz wszystkie sektory wykazują spadek produkcji o 5–15%, przy czym sektory hodowli zwierząt są najbardziej dotknięte. Zmiany w produkcji spowodowałyby zmniejszenie eksportu netto zbóż, wieprzowiny i drobiu oraz pogorszenie się deficytu handlowego UE w odniesieniu do roślin oleistych, owoców i warzyw, wołowiny, mięsa baraniego i koziego. Tymczasem, niezależnie od scenariusza, ceny produkcji wykazują wzrost netto o około 10%, co ma negatywny wpływ na dochody większości rolników.
Jednak z perspektywy Copa i Cogeca najważniejszy punkt sprawozdania dotyczy spodziewanego wpływu tej strategii. Sprawozdanie pokazuje, że strategie od pola do stołu i bioróżnorodności w połączeniu z nową WPR mogą pomóc w zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych pochodzących z sektora rolnictwa o 28,4% do 2030 r. W związku z tym niektóre organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska twierdzą, że strategie te przyniosą oczekiwane rezultaty[4]. Jest to zatrzymanie się w połowie argumentacji. Jednym z głównych wniosków zawartych w sprawozdaniu jest fakt, że we wszystkich przypadkach ponad połowa oczekiwanej redukcji emisji gazów cieplarnianych zostanie zastąpiona przez równoważny wzrost emisji gazów cieplarnianych w państwach trzecich!
W reakcji na sprawozdanie, Pekka Pesonen, sekretarz generalny Copa-Cogeca stwierdził: „sprawozdanie to, nawet biorąc pod uwagę wszystkie środki ostrożności odnośnie jego metodologii i zakresu, potwierdza wiele naszych analiz. Nowa WPR pozwoli rolnikom dokonać niezbędnych zmian w celu zwiększenia naszej zrównoważoności. Nie jest to „status quo” , jak lubią powtarzać niektóre organizacje pozarządowe w Brukseli. Strategie, takie jak od pola do stołu czy bioróżnorodności pogłębią jednak rozbieżności występujące między naszymi międzynarodowymi konkurentami jeśli chodzi o stosowane praktyki i ogólnie konkurencyjność. Jeśli nie chcemy doprowadzić do relokacji części naszego rolnictwa do państw trzecich, Unia Europejska musi utrzymać w polityce handlowej taki sam poziom ambicji, jaki cechuje strategie wewnętrzne. Jednak obecnie po prostu tak nie jest. Ta ogromna rozbieżność w dłuższej perspektywie będzie nie do zniesienia dla naszych rolników i spółdzielni.”
Dla Copa i Cogeca wnioski z tego badania powinny być alarmujące dla stron zainteresowanych spoza społeczności rolniczej, a także rozpocząć debatę publiczną, jako że strategie mają znaczący wpływ na strategiczną autonomię, ceny konsumpcyjne lub relokację rolnictwa. Autorzy sprawozdania wzywają do dalszej analizy celów i modeli. Copa i Cogeca wspierają ten apel i oczekują na możliwość zapoznania się z wnioskami tego kluczowego sprawozdania i skomentowanie ich w nadchodzących miesiącach.
[1] https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC121368
[2] https://copa-cogeca.eu/Archive/Download?id=3892370&fmt=pdf
[3] https://www.fas.usda.gov/newsroom/economic-and-food-security-impacts-eu-farm-fork-strategy
https://www.reuters.com/article/eu-grain-environment-idCNL5N2O54XD
