Niepokojące zmiany w finansowaniu wstępnie uznanych organizacji producenckich
W poniedziałek, 30 stycznia br. w Brukseli odbywał się nieformalny szczyt UE w sprawie tzw. paktu fiskalnego. W tym dniu strajk generalny ogłosiły trzy największe belgijskie centrale związkowe. Protest trwał przez cały poniedziałek. W Brukseli nie jeździło metro, autobusy i tramwaje. Kłopoty komunikacyjne spowodowały, że wielu członków grupy „Owoce Warzywa” Komitetów COPA COGECA nie dotarło na poniedziałkowe posiedzenie. Polskich producentów z sektora owoców i warzyw najbardziej niepokoją proponowane zmiany w finansowaniu wstępnie uznanych grup producentów.
Pierwszą kwestią, którą zajęła się grupa konsultacyjna „Owoce Warzywa” na posiedzeniu w dniu 30 stycznia 2012 r. były linie budżetowe dotyczących sektorze owoców i warzyw i organizacji producentów. Informacje o budżecie przedstawił F. Moscalasis. W sprawie budżetu odbywało się wiele negocjacji. Po poprawkach fundusze operacyjne dla organizacji producentów wynoszą 296 mln euro, a fundusze dla grup producenckich wstępnie uznanych na początku wynosiły 150 mln euro i po poprawkach wzrosły o 45 mln euro. W ciągu roku kwoty te mogą ulec zmianie.
Następnym punktem posiedzenia była informacja o nieuczciwych praktykach handlowych. Parlament Europejski przyjął rezolucję dotyczącą niesprawiedliwych i nieuczciwych praktyk handlowych, zwłaszcza występujących między sektorem produkcji a dystrybucji. Wstępna rezolucja została przyjęta 19 stycznia br. W trakcie debaty kwestia funkcjonowania łańcucha żywnościowego wywołała gorące reakcje. Niektóre państwa członkowskie UE już obecnie wprowadzają w swoim prawodawstwie zapisy ograniczające ilość dni miedzy dostawą produktów a zapłatą za nie. Kwestia ta jest szczególnie ważna dla sektora owoców i warzyw.
Pani Dominique Dejonckheere powiedziała, że w Komitecie Zarządzania Komisja Europejska zgłosiła propozycję zmian dotyczących pomocy dla wstępnie uznanych organizacji producenckich. W październiku 2011r. Komitet Zarządzający zgłosił propozycję ograniczenia wsparcia dla wstępnie uznanych organizacji producenckich do 50% wartości produkcji sprzedanej i ograniczania tego wsparcia w ciągu następnych pięciu lat. Propozycja ta została wstępnie przegłosowana. Komisja zdaje sobie sprawę, że ta kwestia jest bardzo delikatna. W opinii polskiej delegacji ograniczenie wsparcia dla organizacji wstępnie uznanych jest krokiem w złym kierunku, gdyż w nowych krajach członkowskich, w szczególności w Polsce, proces integracji producentów w OP jest na początkowym etapie i na większe zorganizowanie rynku owoców i warzyw trzeba będzie jeszcze poczekać.
Włoska delegacja przypomniała kwestie powództwa złożonego do Trybunału Sprawiedliwości przez prywatnych przedsiębiorców z różnych krajów, którzy uważają, że pomoc dla organizacji producenckich jest naruszeniem zasad równej konkurencji. Istnieje niebezpieczeństwo, że to powództwo zawiera elementy, które mogą zagrozić pozycji organizacji producenckich w nowej WPR.
W kwestii organizacji międzybranżowych przedstawiciele krajów, w których funkcjonują te organizacje dzielili się swoimi doświadczeniami. Grupa robocza powinna w dalszym ciągu prowadzić debatę na temat funkcjonowania organizacji międzybranżowych w sektorze owoców i warzyw.
W kolejnym punkcie dyskutowano na temat patentów na wynalazki biotechnologiczne. W ubiegłym roku Komitety COPA COGECA wysłały pismo do Komisji Europejskiej z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości związanych z patentami na wynalazki biotechnologiczne i obawami producentów i hodowców, którzy nie mogą uzyskać dostępu do puli zasobów genetycznych. W odpowiedzi na pismo COPA COGECA w sprawie patentów, Komisja Europejska zapewniła, że weźmie pod uwagę niepokoje producentów, ale z drugiej strony zaznaczyła, że sektor potrzebuje patentów, żeby inwestować w badania naukowe. Odnośnie ujednolicenia patentów, Dominique Dejonckheere poinformowała, że sekretariat COPA COGECA wysłał pismo do Parlamentu Europejskiego m. in w kwestii odstępstw dla hodowców i rolników, które powinny być zachowane.
W kwestiach handlu między UE a innymi państwami wyrażono opinię, że wstąpienie Rosji do WTO powinno wpłynąć na poprawę warunków sprzedaży na rosyjskim rynku.
Delegacja hiszpańska przedstawiła sytuację na rynku cytrusów. Sytuacja na rynku cytrusów w Hiszpanii i innych krajach jest bardzo dramatyczna. Taki stan nie dotyczy tylko tego sezonu, ale trwa już od lat. Ceny uzyskiwane za cytrusy są niższe, niż koszty produkcji. Wielu producentów porzuca uprawę cytrusów. Przedstawiciele producentów hiszpańskich podkreślali, że w UE trzeba wprowadzić kilka instrumentów z zakresu polityki handlowej i rolnej, tj. zapewnić wzajemność importu, poprawić kontrolę importu na unijnych granicach, utrzymać zasady jednolitej organizacji rynku owoców i warzyw, przywrócić równowagę w łańcuchu żywnościowym, a także wprowadzić szybko reagujący system zarządzania kryzysowego.
Z informacji przewodniczącego Van Es wynika, że w pierwszym tygodniu sierpnia br. odbędzie się konferencja Prognosfruit w Tuluzie dotycząca rynku jabłek i gruszek. W czerwcu br. planowana jest wystawa kwiatów Floriana w Vanloo w Holandii. Padła propozycja przewodniczącego, aby po czerwcowym posiedzeniu grupa doradcza udała się na wystawę do Vanloo.
W najbliższym czasie przedstawiciele Hiszpanii wypowiedzą się na temat konsekwencji porozumienie handlowego Maroko – UE. W opinii przedstawicieli Hiszpanii porozumienie jest tematem bardzo drażliwym. Wielokrotnie już mówiono o negatywnych jego konsekwencjach. Obecnie należy zintensyfikować wysiłki, aby przeciwstawić się ratyfikacji porozumienia. Potrzeba dotrzeć z informacją do eurodeputowanych, aby każdy członek Parlamentu Europejskiego miał świadomość niekorzystnego wpływu tego porozumienia na sektor owoców i warzyw w UE.
W dniu 31 stycznia br. delegacja grupy „Owoce Warzywa” uczestniczyła w spotkaniu z przedstawicielami Komisji Europejskiej w Centrum Konferencyjnym Borschette.
W pierwszym wystąpieniu przedstawiciel KE Emmanuel Jacquin odniósł się do jednego z aspektów działań środowiskowych programów operacyjnych, a mianowicie do kwalifikowalności opakowań. Problem kwalifikowalności opakowań prezentowany był przed rokiem na forum grupy doradczej i od tego czasu nie nastąpiły większe zmiany. W obrębie środków z działań środowiskowych istnieje możliwość wprowadzenie tzw. zarządzania opakowaniami, objęcie ich programem operacyjnym. Subwencje na opakowania są istotną pozycją w programach operacyjnych, niejednokrotnie stanowią blisko 20% wartości. Często problemem staje się celowość ekonomicz
na przy korzystaniu z tych środków. W tych sprawach KE podjęła kilka audytów w krajach członkowskich. Audyty wskazały na problemy ze stosowaniem kalkulacji pomocy i kalkulacją standardowych stawek. Obecnie nie można jeszcze przewidzieć, jakie Komisja Europejska zaproponuje działania, aby poprawić ten rodzaj działań w ramach programów. Jedyne działanie, jakie Komisja podjęła to decyzja o zmniejszeniu do 20% działań związanych z opakowaniami w programach operacyjnych.
Kryzysem e. coli grupa doradcza zajmowała się już 18 listopada 2011r. Obecnie przedstawiono tylko zmiany jakie zaszły po tym terminie. Wydatki UE na kryzys e. coli wynoszą 79% notyfikacji, jakie przesłały kraje członkowskie do końca lipca ubiegłego roku. Większość państw członkowskich wypłaciła w 100% rekompensatę za kryzys e. coli, Polska jest w gronie siedmiu państw, w których ten odsetek waha się w przedziale 94-100%.
W sprawie dodatkowych środków w budżecie na kryzys e. coli przedstawiciel KE wyjaśnił, że nie ma nowych linii w budżecie na rekompensatę strat.
W informacji o instrumentach przeciwdziałających kryzysowi omawiane były działania polegające na bezpłatnej dystrybucji produktów i zbiorze owoców i warzyw niedojrzałych.
Emmanuel Jacquin przedstawił zmiany w WPR dotyczące wsparcia sektora owoców i warzyw. Obecna pomoc dla grup producenckich datuje się czasów reformy z roku 2007. Istnieje wsparcie na szkolenia i inwestycje. Celem tego wsparcia jest zachęcenie producentów do tworzenia nowych grup producenckich. Od roku 2007 jest to środek zarezerwowany dla nowych państw członkowskich i najbardziej oddalonych pod względem zorganizowania producentów regionach. W roku 2010 środki na grupy wstępnie uznane wynosiły 115 mln euro, a w 2011- ok. 200 mln euro (wzrastała głównie część inwestycyjna). Wsparcie dla inwestycji jest korzystnym środkiem do zachęcania producentów, aby koncentrować podaż. Komisja Europejska proponuje podejście dwustopniowe do wsparcia dla organizacji wstępnie uznanych. Od roku 2014 instrument ten znajdzie się w drugim filarze. Pomoc będzie pochodziła ze wspólnych organizacji rynku i zostanie przesunięta do drugiego filaru w sposób horyzontalny. Grupy producenckie mogą być tworzone we wszystkich państwach członkowskich, więc wsparcie to będzie dotyczyło także starych państw członkowskich. Drugi element w podejściu Komisji polega na tym, aby podejmować krótkoterminowe środki dotyczące programów wstępnego uznania, które zostały podpisane przez państwa członkowskie na lata 2012 – 2013. W dniu 15 października Komisja przedłożyła w Komitecie Zarządzającym projekt rozporządzenia m. in. odnoszący się do wsparcia inwestycji w zależności od wielkości produkcji wprowadzonej na rynek przez daną grupę, wielkość wsparcia ma wynosić 4,1-4,6%. Zaproponowano również zmniejszenie rocznej adaptacji programów wstępnego uznania do 5%. Komisja Europejska zaprezentowany projekt przekaże Komitetowi Administracyjnemu.
W następnym punkcie przedstawiciel firmy Freshfel omówił prezentacje na temat funkcjonowania organizacji międzybranżowych. Padło stwierdzenie, że organizacje międzybranżowe, obok innych instrumentów, mogłyby przyczynić się do rozwiązania panującego w sektorze kryzysu – poprawiać jakość, prowadzić działania promocyjne. Po prezentacji odbyła się dyskusja o działalności organizacji międzybranżowych. Największe doświadczenie w funkcjonowaniu organizacji międzybranżowych ma Francja, gdzie organizacje międzybranżowe istnieją od roku 1975. W Hiszpanii doświadczenia producentów z funkcjonowaniem organizacji międzybranżowych nie są takie pozytywne, jak we Francji. W dalszej części posiedzenia S. Fernandes przedstawił sprawozdanie dotyczące sytuacji na europejskim rynku cytrusów. W dyskusji przedstawiciele państw produkujących owoce cytrusowe wskazywali, że Unia Europejska jest otwarta na import produktów ogrodniczych z państw trzecich, natomiast producenci europejscy mają ogromne problemy w eksportem własnych produktów.
Po przerwie w obradach przedstawiciele Generalnej Dyrekcji ds. Zdrowia przedstawili prezentacje na temat dopuszczalnej zawartości kadmu w produktach ogrodniczych (Rozporządzenie 1881/2006). Następnym prelegentem grupy doradczej była pani Kaja Kantorska, która przedstawiła raport dotyczący nowych technologii. Kolejni przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia powrócili do kwestii kryzysu e. coli, m. in. poinformowano m. in. o wprowadzeniu zakazu importu nasion z Egiptu. Poinformowano również o zmianach w kwestii dodatków do żywności. W 2008 roku wprowadzono Rozporządzenie 1333/2008, w którym wprowadzono listę dopuszczonych dodatków do żywności. Poruszono uwarunkowania dotyczące stosowania wosku i kwasu sorbitowego w przygotowaniu owoców do sprzedaży. Kolejnym punktem posiedzenia były kwestie związane z biopatentami (Dyrektywa Parlamentu i Rady 98/44), które przedstawił prelegent z Generalnej Dyrekcji ds. Rynku.
Ostatnim tematem posiedzenia były kwestie handlu zagranicznego. Oczekuje się, że w połowie bieżącego roku Federacja Rosyjska przystąpi do Światowej Organizacji Handlu. Do końca lipca tego roku Rosja powinna zakończyć przystosowanie do wstąpienia do WTO. Wstąpienie Rosji do WTO powinno ułatwić prowadzenie wymiany handlowej. Rosja nie będzie mogła wprowadzać jednostronnie działań utrudniających dostęp do swojego rynku. Można jednak mieć wątpliwość czy sytuacja zmieni się na lepsze od razu, ważne jest natomiast to, że Rosja po wstąpieniu do WTO będzie zobowiązana regułami sytemu. Rosja to szczególnie ważny partner handlowy dla UE. W 2010 r. nadwyżka UE w handlu towarami żywnościowymi z Rosją wynosiła 8 mld euro.
Krzysztof Krześniak
