Konferencja „Wspólna Polityka Rolna do 2020 roku”
W dniu 12 lipca 2011 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się wspólne międzyparlamentarne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego pod tytułem „Wspólna Polityka Rolna do 2020 roku”. 
Jako przedstawiciel Senatu RP w posiedzeniu wziął udział przewodniczący NSZZ RI „Solidarność” Jerzy Chróścikowski. W posiedzeniu uczestniczyli także przewodniczący Komisji ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi 27 państw członkowskich Unii Europejskiej a także: Pan Paolo De Castro, Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego; Pan Dacian Ciolos, Komisarz ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich przy Komisji Europejskiej; oraz Pan Albert Dess, poseł do Parlamentu Europejskiego oraz sprawozdawca i autor sprawozdania w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej do 2020 roku. Głównymi tematami poruszanymi podczas posiedzenia były: przyszłość europejskiego modelu rolnictwa; przyszłość dopłat bezpośrednich dla rolników: jaką rolę przewiduje się dla jednorazowych dopłat po 2013 r. w związku z nowymi wyzwaniami oraz rozwój obszarów wiejskich po 2013 roku.
Posiedzenie rozpoczął Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego Paolo De Castro. Podkreślił on ważną rolę Parlamentu Europejskiego, a także Parlamentów Narodowych w reformie Wspólnej Polityki Rolnej w szczególności gdy reforma WPR będzie od 50 lat pierwszą reformą polityki Unii Europejskiej gdzie PE oraz Parlamenty Narodowe będą na równych warunkach z Radą UE poprzez stosowanie elementu współdecydowania, który został wdrożony po przyjęciu Traktatu Lizbońskiego w grudniu 2009 roku. Pan De Castro podkreślił także, iż aby rolnictwo mogło sprostać obecnym oraz przyszłym wyzwaniom, budżet przeznaczony na Wspólną Politykę Rolną musi zostać utrzymany co najmniej na tym samym poziomie.
W dalszej części debaty głos zabrał Senator RP oraz przewodniczący NSZZ RI „Solidarność”, Jerzy Chróścikowski. Przewodniczący Chróścikowski rozpoczął swoje wystąpieniu apelem o stworzenie silnej i solidnej Wspólnej Polityki Rolnej oraz aby reformy WPR były rzeczywiście znaczące i na korzyść sektora rolnego UE. „Dotychczasowa debata o przyszłości unijnej polityki rolnej po 2013 roku pokazała, że istnieje potrzeba silnej polityki, która zapewni rozwój, a nie stagnację rolnictwa europejskiego. Konieczna jest rzeczywista reforma tej polityki. Powinna ona być sprawiedliwa, solidarna i zapewnić równe warunki konkurencji dla rolników ze wszystkich państw członkowskich. Powinno zależeć nam na tym, aby reformy nie miały charakteru zmian kosmetycznych i pozornych, ale rzeczywiście były reformami znaczącymi i wspierały także specyficzne sektory często marginalne.” Następnie, Senator RP, skrytykował propozycję Komisji Europejskiej odnośnie budżetu przeznaczonego na Wspólną Politykę Rolną po 2013 roku oraz reformę systemu dopłat bezpośrednich, twierdząc, że„w przedstawionej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 zaproponowano zmniejszenie środków o ok. 10%, wprowadzenie konwergencji i niby sprawiedliwsze, ale nie jednakowe dopłaty bezpośrednie, co jest zjawiskiem niepokojącym”. Rozszerzając sprawę dopłat bezpośrednich oraz ich wyrównywania dla wszystkich rolników UE, przewodniczący NSZZ RI „Solidarność,” zaznaczył że „Należy przeciwdziałać różnicowaniu poziomu wsparcia rolnictwa między państwami członkowskimi i dążyć do wyrównania poziomu płatności bezpośrednich w całej Unii Europejskiej. Zróżnicowanie tego wsparcia, w szczególności w oparciu o kryteria historyczne i system okresów przejściowych w dochodzeniu do pełnych płatności nie jest do końca solidarny z celami WPR-u. Stanowi to zagrożenie dla warunków konkurencji i spójności jednolitego rynku rolnego w Unii Europejskiej”. Kończąc swoje wystąpienie, przewodniczący Chróścikowski odniósł się do elementu „zazielenienia” WPR, przypominając uczestnikom, iż rolnicy UE już od dawna stosują elementy środowiskowe w swoich działaniach, a także apelował aby nowe akcenty środowiskowe nałożone na rolników nie spowodowały zwiększenia obciążeń biurokratycznych. „W debacie publicznej, jaka dotychczas miała miejsce, obywatele UE szczególnie podkreślali wkład, jakie płatności bezpośrednie mogą wnieść po 2013 r. w realizację wspólnotowych celów środowiskowych. W kontekście ‘zazielenienia’ WPR-u należy jednak zauważyć, że już dziś rolnicy otrzymujący płatności bezpośrednie, realizują skutecznie cele środowiskowe w ramach cross-compliance. Należy przy tym uwzględnić pozytywny wkład małych gospodarstw rolnych w realizację celu ‘zazielenienia’. Silniejsze ukierunkowanie systemu płatności bezpośrednich na cele środowiskowe nie powinno prowadzić do nakładania, zwłaszcza na drobne gospodarstwa rolne, dodatkowych i nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych”.
Następie głos zabrał Komisarz ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, Dacian Ciolos. Rumuński Komisarz rozpoczął swoje wystąpienie podkreślając bardzo ważną rolę przed Parlamentami Narodowymi, zachęcając przewodniczących wszystkich 27 państw członkowskich aby aktywnie działali i uczestniczyli w następujących negocjacjach odnośnie reformy Wspólnej Polityki Rolnej. Komisarz Ciolos następnie podkreślił, 3 najważniejsze elementy, który będą służyły jako podstawa przyszłej WPR czyli: zachowania bezpieczeństwa żywnościowego oraz wysoką jakość produktów; utrzymywania bioróżnorodności oraz zasobów wodnych; oraz rozwój obszarów wiejskich. Komisarz Ciolos przypomniał uczestnikom, iż aby umożliwić spełniania wyżej wymienionych elementów „Komisja Europejska musi przeznaczyć odpowiednie środki”. Następnie odniósł się do sprawy przyszłości dopłat bezpośrednich, mówiąc, „płatności bezpośrednie będą zdefiniowane na nowo, odejdziemy od płatności historycznych i szczególnie weźmiemy się za potrzeby małych gospodarstw rolnych. Musimy także uprościć system dopłat bezpośrednich oraz zrobić wszystko aby zachęcać młodych rolników do zostawania w sektorze”.
Ostatnim mówcą w panelu był Pan Albert Dess, poseł do Parlamentu Europejskiego oraz sprawozdawca w sprawie WPR do 2020 roku- tzw. „raport Dessa”. Pan Dess rozpoczął swoje wystąpienie podkreślając, iż podstawą swojego sprawozdania była konieczność zwiększenia produkcji żywności, biorąc pod uwagę, że szacunki FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rolnictwa i Wyżywienie) wykazują że popyt żywności na świecie się zwiększy o 70% do 2050 roku. Pan Dess dodał, że „bezpieczeństwo żywnościowe to nasz wspólny cel- 500 milionów konsumentów liczą na zdrową i wysokiej jakości żywność wyprodukowaną w sposób zrównoważony. Aby tym wyzwaniom sprostać, Parlament Europejski domaga się aby środki finansowe przeznaczone na Wspólna Politykę Rolną zostały co najmniej utrzymane na tym samy
m poziomie”. Pan Dess następnie zwrócił uwagę na konieczność uproszczenia Wspólnej Polityki Rolnej oraz zmniejszenia obciążenia administracyjnego, twierdząc, że „uproszczenie WPR było podkreślone w sprawozdaniu. Chcemy mniej biurokracji, często mówimy o zmniejszeniu biurokracji, lecz po każdej reformie dzieje się na odwrót i jest jej nawet więcej. Musimy doprowadzić do tego aby, tym razem, te reformy rzeczywiście doprowadziły do zmniejszenia obciążeń biurokratycznych i administracyjnych dla rolników”. Kończąc swoje wystąpienie, Pan Dess także się odniósł do problematyki podziału dopłat bezpośrednich pomiędzy państwa członkowskie przyznając, „różnice odnośnie dopłat bezpośrednich pomiędzy państwami członkowskimi stanowią znaczny problem, także w zakresie konkurencyjności. Musimy zrobić wszystko aby te różnice zanikły oraz abyśmy wreszcie doszli do wyrównaniu dopłat bezpośrednich dla rolników pomiędzy wszystkimi państwami UE.”
Ostatnia część spotkania zezwoliła na zabieranie głosu przez wszystkich przewodniczących Komisji ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentów Narodowych 27 państw członkowskich UE. Podczas wystąpień przewodniczących, najbardziej powtarzalnym hasłem było konieczność utrzymywania co najmniej tego samego budżetu przeznaczonego na Wspólną Politykę Rolną do 2020 roku. Szefowie Komisji Rolnictwa całej UE jednogłośnie wyrazili swoje obawy i zaniepokojenie propozycją Komisji Europejskiej ucięcia o ok. 10% środków przeznaczonych na WPR do 2020 roku. Przewodniczący nowych krajów członkowskich w tym Republiki Czeskiej, państw Bałtyckich, Węgier oraz Rumunii podkreślali konieczność wyrównywania dopłat bezpośrednich dla rolników w całej UE jako najważniejszy dla nich priorytet reformy WPR. Przewodniczący starych państw członkowskich natomiast podkreślali konieczność polepszenia instrumentów rynkowych w celu zapobiegania wahaniom cen towarów rolnych oraz zwiększenia podziału dochodów dla rolników z łańcuchu żywnościowym. Odnosząc się ponownie do dopłat bezpośrednich, wielu przewodniczących nowych oraz zarówno starych państw członkowskich także podkreślali konieczność aby wsparcie finansowe koncentrowano się przede wszystkim dla aktywnych rolników. Wiele osób także podkreśliło konieczność ustalenia równych warunków oraz zasad w zakresie produkcji oraz jakości żywności, twierdząc, iż produkty importowane z krajów trzecich nie spełniają tych samych norm jaki muszą spełniać europejscy rolnicy, co w końcu doprowadza do nieprawidłowego zakłócenia konkurencji ze względu na tańsze koszty produkcji produktów importowanych z krajów trzecich.
Wystąpienie Przewodniczącego NSZZ RI „Solidarność” Jerzego Chróścikowskiego
Panie Przewodniczący, Panie Komisarzu,
Szanowni Państwo,
Bardzo dziękuję za zaproszenie na dzisiejsze posiedzenie. Pragnę wyrazić nadzieję, że głos Parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej – kraju, który na początku lipca przejął Przewodnictwo Unii Europejskiej – będzie słyszalny w debacie o przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej. Dotychczasowa debata o przyszłości unijnej polityki rolnej po 2013 roku pokazała, że istnieje potrzeba silnej polityki, która zapewni rozwój a nie stagnację rolnictwa europejskiego. Konieczna jest rzeczywista reforma tej polityki. Powinna ona być sprawiedliwa, solidarna i zapewnić równe warunki konkurencji dla rolników ze wszystkich państw członkowskich.
Szanowni Państwo, w toczących się dyskusjach na temat przyszłej WPR, nie powinniśmy zapominać, że Wspólna Polityka rolna jest nie tylko dla rolników, lecz dla konsumentów i podatników Unii Europejskiej. Dlatego istotne jest, abyśmy zaprojektowali tę politykę w sposób bardziej zrozumiały dla ogółu oraz przedstawili korzyści publiczne, jakie rolnicy zapewniają całemu społeczeństwu. Rolnictwo dziś bierze bowiem odpowiedzialność nie tylko za dostarczenie żywności, ale także za dbanie o stan środowiska, ochronę klimatu, krajobrazu, ochronę zwierząt i ochronę różnorodności biologicznej.
Obywatele Unii Europejskiej oczekują zagwarantowania im przez rolnictwo produktów bezpiecznych, zróżnicowanych i wysokiej jakości. Te potrzeby należy uwzględnić w polityce rolnej Unii Europejskiej. Wspólna polityka rolna powinna dawać szansę wszystkim systemom produkcji, nie tylko dużym gospodarstwom, nie tylko wyspecjalizowanym, ale również małym. Powinno zależeć nam na tym, aby reformy nie miały charakteru zmian kosmetycznych i pozornych, ale rzeczywiście były reformami znaczącymi i wspierały także specyficzne sektory często marginalne. W przedstawionej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 zaproponowano zmniejszenie środków o ok. 10%, wprowadzenie konwergencji i niby sprawiedliwsze, ale nie jednakowe dopłaty bezpośrednie, co jest zjawiskiem niepokojącym. Należy przeciwdziałać różnicowaniu poziomu wsparcia rolnictwa między państwami członkowskimi i dążyć do wyrównania poziomu płatności bezpośrednich w całej Unii Europejskiej.
Zróżnicowanie tego wsparcia, w szczególności w oparciu o kryteria historyczne i system okresów przejściowych w dochodzeniu do pełnych płatności nie jest do końca solidarne z celami WPR-u. Stanowić może zagrożenie dla warunków konkurencji i spójności jednolitego rynku rolnego w Unii Europejskiej.
W zakresie I filara WPR, poruszając kwestię dystrybucji środków w ramach płatności bezpośrednich między państwa członkowskie należy zaznaczyć, iż spójność nowego systemu i możliwość jego zastosowania w całej UE wymagają, aby zarówno konstrukcja płatności bezpośrednich oraz podział wsparcia pomiędzy poszczególne kraje członkowskie Unii opierały się na obiektywnych kryteriach. Należy więc odejść od obecnych kryteriów, powiązanych z historyczną produkcją i zastąpić je kryteriami obiektywnymi, powiązanymi z aktualnymi celami WPR.
W debacie publicznej, jaka dotychczas miała miejsce, obywatele UE szczególnie podkreślali wkład, jakie płatności bezpośrednie mogą wnieść po 2013 r. w realizację wspólnotowych celów środowiskowych. W kontekście „zazielenienia” WPR-u należy jednak zauważyć, że już dziś rolnicy otrzymujący płatności bezpośrednie, realizują skutecznie cele środowiskowe w ramach cross-compliance.
Należy przy tym uwzględnić pozytywny wkład małych gospodarstw rolnych w realizację celu „zazielenienia”. Silniejsze ukierunkowanie systemu płatności bezpośrednich na cele środowiskowe nie powinno prowadzić do nakładania, zwłaszcza na drobne gospodarstwa rolne, dodatkowych i nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych.
W zakresie II filara WPR, w celu utrzymania żywotności ekonomicznej rolnictwa i obszarów wiejskich, która jest niezbędnym warunkiem zapewnienia ich trwałego wkładu w realizację celów określonych w strategii Europa 2020, powinno się zapewnić kontynuację wdrażania instrumentów służących modernizacji, innowacji i poprawie konkurencyjności sektora rolno-spożywczego oraz obszarów wiejskich.
Szanowni Państwo, 1 lipca 2011 roku Polska, stanęła na czele Rady Unii Europejskiej. Spośród wielu zagadnień, które będą przedmiotem prac w II połowie 2011 roku, priorytetem będzie reforma wspólnej polityki rolnej – zarówno w aspekcie
płatności bezpośrednich, jak i polityki rozwoju obszarów wiejskich. Kluczowym zagadnieniem będzie również reforma wspólnej polityki rybackiej.
Szanowni Państwo, jestem tu, jako przewodniczący senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz jako przewodniczący jednego z największych rolniczych związków – Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”, który w tym roku obchodzi 30-lecie swego powstania. Na co dzień spotykam się z opiniami rolników i znam ich oczekiwania i obawy. Oczekują oni przede wszystkim wyrównania warunków konkurencji w całej Unii, w szczególności poprzez wyrównanie poziomu dopłat bezpośrednich oraz odejście od stosowania okresów przejściowych. Uważają, że dotychczasowe mechanizmy w ramach wymogów wzajemnej zgodności w sposób wystarczający realizują cel „zazielenienia”, a nakładanie ewentualnych nowych wymogów w tej kwestii wymaga zapewnienia większych środków finansowych. Zwracają uwagę, że aby wszystkie te cele zrealizować potrzebne jest zwiększenie budżetu przeznaczonego na rolnictwo.
Oczekują odbiurokratyzowania i maksymalnego uproszczenia WPR-u. Oczekują przyjaznej i przejrzystej polityki i procedur, które będą bliżej rolnika. Uważają za zasadne wzmocnienie mechanizmów siatki bezpieczeństwa, stabilizujących dochody rolników, a w szczególności w sytuacji wystąpienia nagłych wahań cenowych i sytuacji kryzysowych na poszczególnych rynkach rolnych. Oczekują także działań zmierzających w kierunku wzmocnienia pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym.
Szanowni Państwo uważam, że należy wsłuchiwać się w te głosy, a wysiłki polityków i rolniczych związków należy połączyć, aby skutecznie wywierać wpływ na dokonujące się zmiany. Szanowni Państwo, na zakończenie pragnę podkreślić, iż Parlament Rzeczypospolitej Polskiej chcę kontynuować współpracę z Parlamentem Europejskim.
